Czy należy planować swój budżet domowy? Każdy, kto świadomie podchodzi do dysponowania pieniędzmi przez siebie i swoją rodzinę wie od dawna, że planowanie budżetu domowego jest pewną koniecznością, obowiązkiem, który jednak spełnia się z przyjemnością, gdyż plan wydatków domowych pozwala nam na większą kontrolę nad naszymi pieniędzmi. Racjonalizuje sposób posługiwania się dostępnymi środkami, pozwala na zaoszczędzenie pewnych kwot i czyni z nas świadomych posiadaczy majątku, który zawsze można pomnożyć. Tak, budżet domowy należy zaplanować - w naszym najlepszym interesie. Postaramy się pomóc w tym zadaniu.
Czym jest budżet domowy?
Mówiąc najprościej, a więc definiując pojęcie "budżet domowy", należy stwierdzić: budżet domowy w standardowym przypadku posługuje się trzema kategoriami. Są nimi: przychody, rozchody oraz czas jako pojęcie ekonomiczne. To bardzo łatwe. Nie trzeba mieć doktoratu z ekonomii, aby wiedzieć, że wydawanie pieniędzy z naszego budżetu domowego oraz uwzględnienie dochodów w pewnym przedziale czasowym, pozwala na uzyskanie pełnej wiedzy o tym, jakimi środkami pieniężnymi dysponujemy, na jakie wydatki możemy sobie pozwolić, na czym możemy zaoszczędzić, ale też: jak możemy zgromadzić większe środki. Nie musimy doświadczać rozterek Robinsona Crusoe na samotnej wyspie, aby poznać realną wartość pieniędzy w społeczeństwie. Jeśli - jak chcą socjologowie zajmujący się pieniądzem - pieniądz jest "uniwersalnym środkiem wymiany dóbr" i przekłada się na inne wartości wymienne, to powinno nam zależeć na naszym i naszej rodziny dobru, także finansowym. Po prostu każdy, kto potrafi gospodarować pieniędzmi powie, że należy sporządzić dobry plan wydatków domowych. Stawką jest nasza kondycja finansowa oraz życiowa pomyślność. Powiemy jak to zrobić w prostu sposób. Każda rodzina powinna nabyć nawyk planowania budżetu domowego - to pozwala kontrolować środki finansowe i wzbogacać się.
Jak zaplanować budżet domowy?
Każda edukacja ekonomiczna zaczyna się od nauczania planowania budżetu domowego. To ważna wiedza, która pozwala nam na komfort ekonomiczny. Więc jak planować wydatki? Najprościej: musimy wiedzieć na jakie przychody możemy liczyć i jakie wydatki koniecznie będziemy musieli ponieść. Z ekonomicznego punktu widzenia plan wydatków domowych powinien dążyć do eliminacji deficytu i zrównoważenia (płynność finansowa gospodarstwa domowego), lub lepiej: strategii oszczędności i pomnożenia kapitału. Plan wydatków domowych najlepiej jest pogrupować w kategorie. To pozwoli nam dowiedzieć się jakie części naszego budżetu domowego stanowią wydatki na pożywienie, media, hobby, rachunki, prezenty, inne niespodziewane lub regularne wydatki. Wielki współczesny socjolog brytyjski Anthony Giddens widział w praktyce planowania budżetów domowych zjawisko, które nazwał "przejmowaniem kontroli nad swoim życiem". To trafne ujęcie, ponieważ gdy dowiemy się jak wiele wydajemy na poszczególne kategorie, z których przecież takie jak "hazard" nie mogą być ważniejsze niż "zakup leków", wtedy zorientujemy się dokładnie w naszym położeniu ekonomicznym i przejmiemy wpływ. "Gospodarstwo domowe" pozostaje podstawową komórką ekonomii ogólnej. W interesie gospodarowania domem jest zwiększanie przychodów i zmniejszanie deficytu, co ma też przełożenie na gospodarkę ogólną, otocznie systemowe gospodarstwa domowego, a więc opłaca się wszystkim. Nie dość, że planowanie budżetu domowego jest opłacalne dla rodziny, jest też świadomym zachowaniem obywatelskim w skali bardziej ogólnej. Przejdźmy do samych konkretów. Jak planować wydatki? To oczywiście zależy do naszego położenia ekonomicznego. Nie należy jednak zapominać, że fakt dysponowania wielkim lub nieznacznym tylko kapitałem nie zwalnia nas z obowiązku zadbania o swój budżet. Pokażemy to w praktyce.
Domowy budżet - podstawowe wydatki
Poziom wydatków jest zawsze ustalany przez poziom przychodów. Dobrze wiedzieć, na co możemy sobie pozwolić. Niektóre wydatki są regularne, jesteśmy zobowiązani je ponosić. To będą stałe pozycje w naszym budżecie, który ma uwzględniać relację między naszymi przychodami i rozchodami. Nietrudno jest obliczyć ile w skali miesiąca zapłacimy za mieszkanie, obsługę kredytów, ile wydamy na jedzenie (ponieważ odżywianie się też zachowuje pewną regularność, zwykle korzystamy z tych samych, ulubionych produktów), itd. Wydatkiem podstawowym będziemy nazywać każdy wydatek, który jest wymagany dla zachowania naszych podstawowych potrzeb: dachu nad głową (czynsz), zwykłych posiłków, zaopatrzenia w leki i odzież, czasem też długoterminowych prenumerat czasopism lub wywiązania się ze zobowiązań finansowych wobec urzędów. Podstawowe wydatki powinny być wpisane ze względu na swoją regularność oraz priorytet do naszego kalendarza budżetowego, w którym takie sprawy jak automatyczne obciążenie naszego konta przez bank, w którym spłacamy pożyczkę ustalonego dnia każdego miesiąca, bardzo łatwo jest zaplanować - wystarczy odpowiedni wpis w aplikacji lub kalendarzu naściennym, ponieważ wydatki podstawowe zwykle są stałe.
Domowy budżet - jednorazowe wydatki
Wydatki jednorazowe w budżecie domowym stanowią odrębną grupę. W odróżnieniu od wydatków podstawowych bywają często nieplanowane, nieprzewidziane, stanowią część domowego budżetu, która powinna być zabezpieczona pewną nadwyżką, bo przecież nigdy nie wiemy, kiedy zaboli nas ząb i będziemy musieli zapłacić za wizytę u stomatologa, albo kiedy nasz dorastający syn, który interesuje się sportem, będzie potrzebował nowego obuwia do treningów. Nie wszystko można przewidzieć i każdy ekonomista przyzna, że nie wie, co będzie działo się na giełdach za dwa tygodnie. To zasada nauki, jaką jest ekonomia. Dobry ekonom zawsze ma sakiewkę odłożoną na "czarną godzinę", ponieważ przyszłość z istoty jest czymś nieznanym i może nam przynieść wiele kosztownych niespodzianek - nagła konieczność wymiany przebitej opony w samochodzie, niespodziewane zaproszenie na wesele, gdzie musimy pojawić się z prezentem, itd… Tzw. "pozycje okazjonalne" w budżecie domowym stanowią też margines naszego bezpieczeństwa, wyznaczają "amortyzację finansową". Jednorazowe wydatki powinniśmy pokrywać z innej puli niż wydatki stałe, gdyż te drugie są zwykłą koniecznością, zaś tymi pierwszymi możemy sterować i zarządzać zgodnie z naszymi celami gromadzenia kapitału lub jego wydatkowania.
Planowanie wydatków w budżecie domowym
Dla każdego dostępnych jest dziś mnóstwo zaawansowanych narzędzi elektronicznych do planowania budżetu, ale kartka i długopis sprawdzą się chyba tak samo dobrze. Grunt to ustalić środki, jakimi dysponujemy na początku, spodziewane dochody (zwykle są to wpływy regularne) oraz wydatki konieczne oraz "nadobowiązkowe", a także - nie zapominajmy o tym - wprowadzić pewną dyscyplinę finansową dla budżetu domowego (czasem pożądane będzie zaciągniecie kredytu, czasem "zaciąganie pasa", czyli oszczędzanie), która pozwoli racjonalnie dysponować środkami oraz zauważać okazje dla oszczędności lub inwestycji. Proszę sobie tylko wyobrazić, że te proste zasady dotyczące budżetu domowego i planowania wydatków są znane już od starożytności, w wiekach średnich stanowiły przedmiot nauczania dla kadry urzędniczej dworów królewskich, a obecnie są omawiane na pierwszym roku studiów ekonomicznych i kierunków pokrewnych. I sprawdzają się bez względu na postęp w myśleniu o pieniądzach, gdyż zawsze wybieramy zamożność i chcemy uniknąć kłopotów finansowych. W dużej mierze ten wybór leży w naszej gestii, a kluczem do rozwiązania jest dobre planowanie budżetu domowego.
